माळवाडी गावाची माहिती

माळवाडी हे महाराष्ट्र राज्यातील नाशिक जिल्ह्यात देवळा तालुक्यातील एक प्रगतशील व ऐतिहासिक गाव आहे. २०११ च्या जनगणनेनुसार या गावाची लोकसंख्या सुमारे १५४२ आहे. गावामध्ये जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा - १, अंगणवाडी केंद्र - २ ,माध्यमिक विद्यालय - १ व्यायामशाळा - १ ,अशी शैक्षणिक सुविधा उपलब्ध आहेत, तसेच महादेव मंदिर ,सावता महाराज मंदिर व हनुमान मंदिर हे प्रसिद्ध देवस्थान आहे. सामुदायिक सभामंडप, पाणी साठवण,जलशुद्धीकरण प्रकल्प सार्वजनिक विहिरी व शेततळी अशा सामाजिक व धार्मिक सुविधा देखील आहेत.

गावातील बहुतांश लोकांचा मुख्य व्यवसाय शेती असून अधिकतर कांदा, गहू मका व भाजीपाला ही प्रमुख पिके घेतली जातात. कांदा व मका या पिकांच्या लागवडीमुळे गावातील शेतकऱ्यांना चांगले उत्पन्न मिळते.

माळवाडी ग्रामपंचायतीत विविध शासकीय योजना प्रभावीपणे राबविल्या गेल्या आहेत. घरकुल योजना अंतर्गत शेकडो घरांना लाभ मिळाला आहे. स्वच्छ भारत अभियान अंतर्गत माळवाडी गावाने संपूर्ण खुले शौचमुक्त (ODF+) दर्जा मिळवला आहे. जलसंधारण व पाणीपुरवठा योजना अंतर्गत गावात पाणीपुरवठा नियमित करण्यात आला आहे. गावाला हक्काची विहीर मिळाली.गावाला स्मार्ट ग्राम योजेनेचे बक्षीस मिळाले.तसेच गावाला संत गाडगेबाबा ग्राम स्वच्छता अभियाना मध्ये जिल्हास्तरीय पुरस्कार मिळालेला आहे.तसेच शाळा व अंगणवाडी डिजिटल करण्यात आले आहेत.

ग्रामपंचायत सरपंच, उपसरपंच सदस्य, ग्रामपंचायत अधिकारी व कर्मचारी मिळून गावाचा सर्वांगीण विकास घडवून आणतात. ग्रामपंचायतीचे निर्णय लोकसहभागातून घेतले जातात.

आज आदर्श गाव म्हणून माळवाडी गावाकडे पाहिले जाते, माळवाडी गावाने एक आदर्श गाव म्हणून आपली एक आगळी-वेगळी ओळख निर्माण केली आहे.

गावाचे भौगोलिक स्थान

महाराष्ट्र राज्यातील नाशिक जिल्ह्यात देवळा तालुक्यात माळवाडी हे गाव आहे, हे गाव खान्देश व उत्तर महाराष्ट्र या भागातील एक आदर्श गाव आहे. ते नाशिक विभागात येते. हे जिल्हा मुख्यालय नाशिकपासून उत्तरेकडे ८० किमी अंतरावर आहे. व देवळा पासून ३किमी अंतरावर आहे. राज्याची राजधानी मुंबईपासूनचे अंतर २५० किमी आहे.
माळवाडीचा पिन कोड ४२३१०२ आहे आणि पोस्टाचे मुख्य कार्यालय देवळा आहे. देवळा,फुलेमाळवाडी ,श्रीरामपूर,खुंटेवाडी,खालप,लोहणेर,सरस्वतीवाडी जवळची गावे आहेत. माळवाडी दक्षिणेस चांदवड तालुका, पश्चिमेस कळवण तालुका, उत्तरेस बागलाण तालुका, दक्षिणेस मालेगाव तालुका आहे.
सटाणा, ओझर, मनमाड, मालेगाव ही शहरे माळवाडी पासून जवळ आहेत.

लोकजीवन

माळवाडी हे गाव कृषीप्रधान आणि पारंपरिक जीवनशैलीसाठी ओळखले जाते. शेती हा गावकऱ्यांचा मुख्य व्यवसाय असून कांदा, बाजरी, मका आणि विविध हंगामी भाजीपाला यांची लागवड येथे मोठ्या प्रमाणावर केली जाते. शेतीव्यतिरिक्त काही लोक दुग्धव्यवसाय, कुक्कुटपालन तसेच लघुउद्योग या क्षेत्रांतही कार्यरत आहेत.

गावात सामाजिक, सांस्कृतिक व धार्मिक परंपरा दृढपणे जपल्या जातात. वर्षभर साजरे होणारे सण-उत्सव, ग्रामदैवतांची पूजाअर्चा हे गावाच्या एकात्मतेचे प्रतीक मानले जाते. आदिवासी परंपरा आणि संस्कृतीही येथे तितक्याच जपल्या जातात. गणेशोत्सव, होळी, दिवाळी, नवरात्र यांसह स्थानिक देवतांच्या जत्रांना विशेष महत्त्व आहे.

येथील लोक मेहनती, मदत करणारे आणि ‘अतिथी देवो भव’ या मूल्यांना आचरणात आणणारे आहेत. लोकसहभागातून काम ग्रामविकासात महिलांचा सहभाग स्वयंसाहाय्य गटांमुळे प्रकर्षाने जाणवतो. तरुण पिढी शिक्षण, खेळ व रोजगाराच्या संधी शोधून प्रगतीकडे वाटचाल करत आहे.

माळवाडीच्या लोकजीवनात पारंपरिक ग्रामीण व आदिवासी संस्कृतीसोबतच आधुनिकतेचा स्पर्शही आढळतो, ज्यामुळे गाव विकास आणि एकतेचा उत्तम संगम घडवते.

प्रेक्षणीय स्थळे

ग्रामदैवताचे मंदिर – संत सावता महाराज व विठ्ठल रुखमाई ही गावातील ग्रामदैवते असून त्यांची मंदिरे गावकऱ्यांची अखंड श्रद्धास्थाने आहेत. येथे दरवर्षी साप्ताह, व इतर धार्मिक कार्यक्रम उत्साहात साजरे केले जातात तसेच दर एकादशीला भजन कीर्तनाचे कार्यक्रम होतात.
हनुमान मंदिर व महादेव मंदिर – गावाच्या मध्यवर्ती भागात वसलेली ही मंदिरे सण-उत्सवांच्या काळात ग्रामस्थांच्या एकत्र येण्याचे व संवाद साधण्याचे केंद्रस्थान ठरतात.या मंदिरांसोबत गावाची धार्मिक नाळ जोडलेली आहे.
ढवळखडी – गावाजवळ असलेला ढवळ खडी डोंगर येथे ग्रामपंचायत व लोकसहभागातून संपूर्ण परिसरात झाडे लावून डोंगर हिरवागार झालेला आहे ते दृश्य पाहण्यास खूप नयनरम्य आहे, माळवाडी गावातील स्मशानभूमी व त्याला लागून असलेला गाव तलाव एका पर्यटनस्थळला मागे टाकतील इतके सुंदर व विभोनीय आहे.
शेती क्षेत्र – माळवाडी कांदा , डाळिंब भाजीपाला मका उत्पादनासाठी प्रसिद्ध असून येथे पसरलेली हिरवीगार शेती पाहण्यासारखी आहे. शेती हा ग्रामजीवनाचा मुख्य आधार आहे.
जलसंधारण प्रकल्प – गावात पाणलोट क्षेत्र विकास व जलसंधारणाच्या उत्तम उपाययोजनांमुळे परिसराचे नैसर्गिक सौंदर्य अधिक खुलून दिसते. मनरेगा (MREGS) व अटल भूजल योजनेअंतर्गत मातीतळे, गावतळे, शेततळे उभारण्यात आले आहेत. यामुळे शेतीला तसेच गावकऱ्यांना मोठा फायदा झाला आहे. या कामगिरीबद्दल गावाचा वेळोवेळी सन्मान करण्यात येतो..